KENDİSİ KÜÇÜK ETKİSİ BÜYÜK: MİKROPLASTİKLER

Nüfus artışı , her geçen gün artan endüstriyel faaliyetler , küresel ısınma ve iklim değişikliğine bağlı kuraklığın  yanı sıra geleceğimizi tehlike altına alan yeni bir tehdit! ⚠️ Su kaynaklarının bu gibi sebeplerle giderek azalmasının  yanında her geçen gün bu kaynaklara ulaşan milyonlarca plastik atığın  oluşturduğu kirlilik, günümüzde sucul ekosistemi  ve insan sağlığını  giderek daha ciddi boyutlarda tehdit etmektedir.

Plastikler, 1950’li yıllardan itibaren sürekli artmakta olup gelecek yıllarda daha da artacağı tahmin edilmektedir. Plastiklerin yaşamı kolaylaştırması dışında düşük maliyetli olması sebebiyle tercih edilse de ileride karşımıza çıkabilecek sorunların başlıca kaynağı olacaktır 📈 🚨.

🧩 İlk olarak Thompson ve arkadaşları (2004) tarafından kullanılan “Mikroplastik” terimi genel olarak 5 mm’den küçük olan plastik parçacıklar olarak tanımlanmıştır. Daha sonra mikroplastikler boyut büyüklüğüne göre; küçük (1 μm-1000 μm) ve büyük (1000 μm-5000 μm) mikroplastikler olarak iki grupta ele alınmıştır (Erni-Cassola ve ark., 2017). Günümüzde ise plastiklerin küçükten büyüğe doğru; nanoplastik (NP) (1nm-1mm), mikroplastik (1mm-1 mm), mezoplastik (1mm–1 cm) ve makroplastik (>1 cm) olarak sınıflandırılması önerilmiştir (Hartmann ve ark., 2019). 📊

Mikroplastiklerin sınıflandırılması ise iki gruba ayrılmaktadır:
🔹 Birincil mikroplastikler: Daha çok kozmetik sektöründe kullanılan mikro-boncuklar 💄.
🔹 İkincil mikroplastikler: Plastiklerin parçalanmasıyla oluşan (UV ışını ☀️, rüzgar 💨, su 💦 vb.) parçacıklar, sentetik tekstil ürünlerinden dökülen mikrolifler 👕, araç lastiği döküntüleri 🚗, yol kaplama ve boya döküntüleri 🎨.

🌊 DENİZDEN SOFRAMIZA GELEN TEHLİKE! 🍽️

Son yıllarda en güncel tehlike, mikroplastik (MP) kirliliğinin denizel ekosistemi  ve sucul canlıları etkilemesi; bu canlıların parçacıkları besin zincirine dahil etmesiyle gıda güvenliği açığı oluşturmasıdır . Ayrıca birçok deniz canlısının neslini  tehlike altına sokmaktadır.

Örneğin; balık 🐟, midye 🦪 veya yengeç 🦀 gibi canlılar, mikroplastikler ile etkileşime girerek:

• Yutma 😮,

• Dolanma 🔗,

• Mikroplastik kaynaklı patojenlerle enfeksiyon yaşama riskindedir 🦠.

Mikroplastiklerin bu canlıların sindirim sistemi, karaciğer veya kas dokularında biriktiği; insanların bu canlıları tüketmesiyle soframıza geldiği yapılan araştırmalarla kanıtlanmıştır 🔬.

❓ Peki vücudumuza girince ne olur?

Araştırmalar mikroplastiklerin:
⚠️ Hormon bozuklukları
⚠️ Hücre hasarı 🧬
⚠️ Üreme sorunları 👶
⚠️ Bağışıklık sistemi etkilenmesi 🛡️

gibi ciddi risklere yol açabileceğini göstermektedir.
Hatta plesenta 🤰 ve beyinde 🧠 mikroplastiklerin bulunduğu, bu küçük parçacıkların bağırsak bariyerini geçerek kana 🩸 ve organlara ulaştığı görülmüştür.

✅ Neler yapabiliriz?

🌱 Plastik kullanımını azaltabiliriz.
👕 Tekstil ürünlerinde sentetik yerine pamuklu gibi doğal kumaşları tercih edebiliriz.
🧺 Mikrofiber filtreli çamaşır makineleri kullanarak doğaya salınan mikroplastik yükünü azaltabiliriz.

👇

🌊 Mersin Büyükşehir Belediyesi'nden Mikroplastiklere Karşı Güçlü Adımlar

♻️ Plastik ve Mikroplastik Önleme Projeleri

• “Plastiksiz Mersin Sahilleri İçin Birleşiyoruz” Projesi (REMEDIES-2, AB destekli) hayata geçirildi.

• Sahil şeridine içme suyu çeşmeleri 🚰 yerleştirilerek tek kullanımlık pet şişelerin kullanımı azaltılıyor.

• Plastik toplama kumbaraları 🗑️ ile plastik atıkların doğaya karışması engelleniyor.

• Akıllı Atık Otomatı sistemi kurularak vatandaşlar geri dönüşüme teşvik ediliyor.

• Toplanan plastik kapaklar ♻️ saksı üretiminde kullanılarak hem atık azaltılıyor hem çevre bilinci artırılıyor.

• Mercan 100. Yıl İklim ve Çevre Bilim Merkezi’nde plastik kapaklar geri dönüştürülerek acil durum düdükleri 🔊 üretiliyor, çocuklara hediye ediliyor.

• Bu düdüklerle hem sıfır atık bilinci kazandırılıyor hem de afet farkındalığı yaratılıyor.

• Proje, İklim Değişikliği ve Sıfır Atık Dairesi Başkanlığı ile Afet İşleri Dairesi Başkanlığı iş birliğinde yürütülüyor.

📌 Haber linkleri:

• Büyükşehir Akıllı Atık Otomatı Sistemi ile Mersin’de Öncü Oldu

• “Plastiksiz Mersin Sahilleri İçin Birleşiyoruz” Projesi

🌊 Denizlerde Temizlik ve Mikroplastik Bariyerleri

• Sahil şeridinde görev yapan özel tekneler ⛴️ deniz yüzeyinde bulunan plastik ve mikroplastikleri topluyor.

• Gözenekli file sistemleri kullanılarak deniz yüzeyinde biriken atıklar toplanıyor.

• Efrenk Deresi başta olmak üzere kritik bölgelerde mikroplastik bariyerleri kuruldu, böylece atıkların denize ulaşması engelleniyor.

• Deniz süpürgesi araçları 🚤 ile deniz yüzeyi sürekli temizleniyor.

• Sürekli izleme çalışmaları 🔬 sayesinde kirlilik erken tespit edilip hızlıca müdahale ediliyor.

📌 Haber linki:

• Büyükşehir Ekipleri Denizi Mikroplastikten Arındırıyor

✅ Bu çalışmalar sayesinde Mersin, denizlerini mikroplastikten arındıran, sahillerini koruyan ve halkı geri dönüşüme teşvik eden öncü şehirlerden biri haline geliyor. 🌍💙

*Kapak Görseli: Mersin kıyılarından alınan deniz suyu örneğinde tespit edilen mikroplastik parçacıkları, MERCAN Bilim Merkezi mikroskobu ile görüntülenmiştir.

Hazırlayan: Biyolog Doğanay ÖZTÜRK ANAREFE